Niet haar bruine kroeg, maar Rozeke zelf is cultureel erfgoed in Mechelen

Niet haar bruine kroeg, maar Rozeke zelf is cultureel erfgoed in Mechelen.

Mechelen - MICHIEL MARTIN, 17 september 2023, (De Morgen)

‘Horen, zien en zwijgen’, dat kon Rozeke van ‘den Tilt’ erg goed. Niet haar bruine kroeg, maar zijzelf is cultureel erfgoed in Mechelen.

“Vooraan zitten familie en intieme vrienden”, zegt de uitvaartbegeleider. In de lange rij mensen die aanschuift aan de aula om te rouwen voor Rozeke, lijkt die instructie wat verwarring te zaaien. Iedereen die ook maar één stap heeft binnengezet in café Tilt in de Mechelse wijk Stuivenberg, werd deel van Rozekes familie. Daar was geen ontkomen aan.

Vijf jaar geleden zette ik zelf zo’n stap in haar café, voor het matchfixing-schandaal dat KV Mechelen toen nekte. Van dat soort reportages vervagen de meeste al na een week, maar niet de brede glimlach van de cafébazin die me daar begroette - ondanks het bittere nieuws. Rozeke bleef de waas in mijn hoofd altijd voor, maar niet de tijd die genadeloos tikt. Vorige week is Rozeke - echte naam Rosa Raymakers - overleden op 87-jarige leeftijd.

In de straat van ‘den Tilt’ is er sindsdien elke avond “wel iet” te doen, zeggen buurtbewoners Mick (56) en Huguette (78). Het zijn geen frequente cafégangers, maar “Rozeke is hier een icoon”. Waar het bij anderen soms een paar millimeter scheelt, of helemaal afwezig is, droeg Rozeke haar hart “altijd op de juiste plaats”.

De avond voor de uitvaart zijn een handvol stamgasten afgezakt naar café Tilt. Leven in de brouwerij houden, is de grootste ode die ze kunnen bedenken voor “onze tweede moeder”. De muren lijken in vijf jaar geen haar veranderd, alleen de pintjes zijn opgeslagen - naar 2 euro - en Rozeke leeft verder als staatsieportret. “Ze had altijd plezier als ze ons zag genieten”, klinkt het. “Ze leefde van eenvoud. En van Lisa.” De telenovelle.

Voor Rozekes geheim belanden we bij Marleen Van Gucht (63), steun en toeverlaat. “Horen, zien en zwijgen. En als ze haar mond eens opentrok, was het er altijd boenk op”, zegt ze. We krijgen haar hele levensloop te horen, een simpele mijnwerkersdochter uit Limburg die met haar man in 1980 een al even simpel café begint en over de jaren heen dermate geliefd wordt dat de palliatieve dienst de laatste maanden uit zijn voegen barst. “We hebben daar een Tilt 2.0 gebouwd”, lacht Van Gucht.

Bokes in zilverpapier

De aula stroomt vol, zo’n 250 mensen vinden net allemaal een plekje. Nog eens zo veel volgen de livestream. Voor elke aanwezige staat Rozeke symbool voor een herinnering die tegelijk klein en groots is.

Ze is de bus naar KV Mechelen. De ‘home’-knop in de gps. De grote tent die tijdens het eerste weekend van augustus de buurt doet stollen. De smartlap die door de boxen knalt. De gietijzeren stoof die altijd brandt. Twee sneetjes zelfgebakken brood met spek en eieren, netjes gewikkeld in zilverpapier voor elke wielertoerist van WTC Tilt - “en 50 euro erbovenop om onder de baan iets te drinken op haar kosten”.

Rozeke was het liefst in haar café gebleven tot de laatste adem. “De eerste dagen op de palliatieve dienst waren moeilijk”, vertelt Van Gucht. “Maar later zei ze: ‘Die maanden hier, dat waren de mooiste uit mijn leven.’ Dat kwam wel even binnen. Dat ze zo overrompeld zou worden door bezoek en liefde, dat was totaal onverwacht voor haar.”

Nooit had Rozeke durven denken dat zij, en niet haar bruine kroeg, het ware cultureel erfgoed is. Maar de kroeg moet wel blijven, dat is haar laatste wens. Er kan niks veranderen aan het interieur, de geest van Rozeke mag niet uit de fles. Gesprekken met brouwer Alken-Maes, eigenaar van het pand, sterken Van Gucht alvast dat café Tilt “gewapend is voor de komende veertig jaar”.

De geest van het café is meer dan de memorabilia aan de muren, zegt Jeroen Verbeeck (44). “Zonder ‘den Tilt’ is de buurt morsdood. Er is nergens nog een café waar je zo’n combinatie van mensen aantreft, waar een advocaat en een arbeider na hun werkdag samen een pint komen drinken. Rozeke respecteerde elke mens. Gewoon, omdat het een mens is.”

Tijdens de uitvaart passeren enkele lokale BV’s de revue. Maar hier, in die geest, zijn ze gewoon Mark, Jill of Klaas. Een vroegere buurjongen, Günther, zingt met machtige baritonstem een laatste smartlap. De woorden staan iets verder op de boog van het voetbalstadion, iets met nooit alleen wandelen, geloof ik. Zoals Rozeke. Tot de laatste adem.